دیروز، 19 شهریور ماه مصادف با 10 محرم، مثل هر سال، ظهر با خانم رفتیم بیرون برای خوردن غذای ظهر عاشورا. بماند که این یک هفته که گذشت، هر شب بیرون می‌چرخیدیم و کلی نذری می‌خوردیم. برای ما، بیشتر از جنبه‌ی عزا و سوگواری، این دهه تبدیل شده به یک کارناوال ملی که همه غرق در نذری جمع کردن و خوردن هستند. هر صفی می‌بینیم، بدو بدو می‌رویم و ما هم می‌شویم جزوی از صف. غذا رو که می‌گیریم، یک حال خوبی بهمون دست می‌دهد، مثل یک پیروزی می‌ماند. بشخصه در من، دیگر چیزی از سوگواری نمانده، همسرم رو نمی‌دانم. اکثر آدم‌هایی را هم که می‌بینم، بعد از غذا گرفتن، چنان چهره‌ی متبسم و شادابی پیدا می‌کنند که برام عجیب و غریب است، اینجا عزاست یا عروسی؟ معمولاً کسی را با چهره‌ی مغموم نمی‌بینم.

اما دیروز که از خونه بیرون آمدیم، تقریباً در هر خیابان و کوچه، کلی صف بود و همه‌جا نذری می‌دادند. من و الی، هر سال یک مکان مخصوص به خودمون را داریم که آنجا می‌رویم و نذری می‌گیریم، واقعاً غذاهاشان خوشمزه است. الهام را آنجا گذاشتم و خودم نشستم داخل ماشین و شروع کردم به مطالعه تا گذشت زمان رو کمتر حس کنم. کمی گذشت و سرم را از تو کتاب برداشتم و اطرافم رو دیدم که شده بود، یک جنگ تمام‌عیار. هر کسی از هر سوراخی با چندتا ظرف غذا دستش، می‌آمد بیرون. کتابم را بستم و علی‌رغم اینکه حتی تو خونه غذا هم داشتم، رفتم تا منم یک غذا بگیرم. البته رفتم و از شانسم تمام شد و دست خالی برگشتم، به قول بعضی‌ها، “ضایع شدم”.

دوباره که نشستم تو ماشین و همین‌جوری داشتم به آدمها نگاه می‌کردم، به خودم گفتم “راحت امروز 80 میلیون غذا پختند در سراسر ایران و دارن پخش می‌کنند. برای شام هم همین برنامه هست. روز تاسوعا رو هم باید اضافه کنیم. خیلی ساده، فقط این چهار وعده غذا، میشه 320 میلیون ظرف غذای یک‌بار مصرف”. البته من اصلاً قوطی‌های پلاستیکی نوشابه و دوغ، چای، آش، شله‌زرد و حلیم رو که معمولاً در ده روز اول می‌دهند حساب نکردم. همین 320 میلیون ظرف غذای یک‌بار مصرف پلاستیکی، فقط در دو روز برای یک ملت، چیزی نیست جز یک فاجعه‌ی ملی، ولی چون اثراتش در بلند مدت دیده می‌شود، فعلاً همه دل‌خوش هستند از نذری دادن و نذری گرفتن. دولت هم که ماشاا.. هیچ برنامه‌ایی برای جمع کردن و دپوی علمی این مواد پلاستیکی ندارد. من مانده‌ام که چرا هیچ کسی به این موضوع بسیار ساده ولی مخرب، بها نمی‌دهد. یک‌عده هم از حاجی‌بازاری‌ها و ژن‌های خوب و … هم که این اوضاع به نفعشون هست. پس بیخیال محیط زیست و آیندگان و سایر جانداران. بِچَخش غذا رو فعلاً.

درست است که این اتفاقات، جنبه‌ی مثبت هم دارد و در پس آن، مهربانی‌های زیادی به چشم می‌خورد. اما باید بپذیریم که بدبختی‌های زیادی نیز برایمان به بار آورده. به قول دکتر هرارای در کتاب انسان خداگونه “امروزه انسان‌ها بیشتر از اینکه از گرسنگی، بیماری‌های همه‌گیر و جنگ بمیرند، از چاقی و قند جان خود را از دست می‌دهند.” وقتی در یک روز، یک نفر، سی پرس غذا می‌گیرد، ده پرس‌-اش را می‌خورد، و بیست پرس دیگرش را بعد از چند روز ماندن در یخچال و فاسد شدن، دور می‌ریزد، آخر چرا اینهمه غذا پخش می‌کنید؟ شخص، فقط در این روزها، کارش از این صف به آن صف دویدن است. اصلاً بعضی اوقات نمی‌داند که برای چه دارد می‌دود. چون همه می‌دوند، او نیز می‌دود و هُل می‌دهد و فحش می‌دهد، تا یک پرس غذای دیگر بگیرد. قرار نیست که اما حسین، فقط دادن نذری شما را در دهه‌ی اول محرم بپذیرد. بیایید بنشینید دور هم، و مقرر کنید که این نذری‌ها را در طول سال در روزهای مقرر بین مردم پخش کنید. شاید به این شیوه، در یک روز کسی نتواند سی پرس غذا بگیرد و کلی اسراف شود، حداقل در طول سال، شب‌هایی باشد که افراد نیازمند، یک پرس غذای گرم و گوشت‌دار بخورند.

البته من مطمئن هستم این اتفاق هیچگاه در این سرزمین رخ نخواهد داد. منیّت‌های افراد آنقدر عجیب شده، که بعید است کسی بتواند آنها را با هم هماهنگ کند و منطقاً به ایشان بگوید و بفهماند که در یک شهر کوچک، که تنها 200 هزار نفر جمعیت دارد، چرا 500 هزار پرس غذا پخش می‌کنید؟ چرا فکر می‌کنید که امام حسین به چنین جامعه‎‌ایی نظر می‌کند؟ نذری را شما پخش می‌کنید و پُزش را می‌دهید و انتظار برآورده شدن حاجت‌تان را دارید، ولی از فردای آن روز یک رفتگرِ مُسنِ خمیده، مجبور است که ساعت‌ها گند و کثافت‌های بی‌فرهنگان را جاروب کند و ظرف‌ها را جمع‌آوری کند.

البته همه‌اش بحث غذا و خوردن نیست. در شب تاسوعا، در یک صف آش ایستاده بودم که یکی از شیدایان خاندان ولایت فریاد زد “اگر ابوالفضل را خدا ندانیم، کفر است”. البته دقیقاً متوجه نشدم ولی همچنین چیزی بود. ای بابا، اینکه شد همان بت‎‌ساختن و پرستیدن. فرقش چیست؟ ما قرار شد خدای یکتا را بپرستیم که از بندگی سایر خدایان، نجات پیدا کنیم. ولی انگار برخی از این عزیزان، در حال احیا و تکرار تاریخ هستند. از طبل‌های دسته‌ها که دیگر نمی‌توانم بگویم، دلم خون است. مخصوصاً این دو روز آخر، فقط می‌توان گفت که دیوانه‌کننده می‌نوازند. از همه عجیب‌تر اینکه، دو دسته را دیدم که به هم برخورد کردند، ولی هیچ‌کدام نواختن و خواندن را متوقف نمی‌کردند تا مداحی طرف مقابل و عزاداری آنها بهتر دیده و شنیده شود، من که از دور می‌دیدم، همانند این بود که دو دسته در یک جنگ به هم برخورد می‌کنند و فقط صدای زنجیر و طبل و مداحی و هزار صدای آزاردهنده‌ی دیگر می‌آید. چرا اینها نمی‌دانند که در چنین لحظاتی، یکی از دسته‌ها باید کارش را متوقف کند تا آن عزاداری جلوه‌ی بهتری به خود بگیرد، نه اینکه بیشتر آزاردهنده و خیلی ببخشید احمقانه جلوه کند. اندازه‌ و تعداد طبل‌ها هم که هر سال بزرگ‌تر و بیشتر می‌شود، کسی هم نیست که برود و از این دسته‌های عزاداری شکایت کند و بگوید آخر ما به عنوان یک شهروند، حق داریم، و شاید مریض داشته باشیم، و نخواهیم با این صداهای وحشتناک که هر ضربه‌اش ستون‌های خانه را می‌لرزاند، بلرزیم. واقعاً این روزها گریه دارد. عزیزانِ من، چرا 7.30 صبح گروم گروم طبل راه می‌اندازید و ملت را از خواب می‌پرانید؟ بخدا ثواب که نمی‌کنید هیچ، گناه هم می‌کنید. اینکار فقط می‌شود گفت که مردم‌آزاری هست، نه عزاداری. اگر کسی به شما نمی‌گوید، فکر نکنید همه از این اتفاق خرسند هستند، نخیر.

خلاصه، من گمان می‌کنم روزی خواهد رسید که بجای شهیدان کربلا، برای فلاکت‌ها و عواقب عزاداری‌های این واقعه در کشورمان، گریه کنیم. باز هم عرض می‌کنم، این مجالس جنبه‌های مثبت فراوانی نیز دارد، ولی بپذیریم که حماقت‌های بیشماری نیز در این دهه می‌بینیم که کم‌کم در حال تبدیل شدن به یک فاجعه‌ی ملی و انسانی است که اگر علما و مسئولینِ امر، در جهت فرهنگ‌سازی و رفع این موارد از تریبون‌ها و منبرهایشان استفاده نکنند، قطعاً ایرانی نخواهد ماند که در آن کسی برای حسین-اش عزاداری کند، چون کشوری که در آن اخلاق و فرهنگ رشد نکرده باشد و قرار هم نباشد که رشد نماید، تقریباً می‌توان گفت که آنجا تنها یک بیقوله و خرابه است، نه یک کشور؛ مسئولین آن کشور نیز حق دارند که به دنبال اخذ شهروندی دوم باشند، حتی اخذ شهروندی از کفّار.

چشمانم را باز کردم و طبق عادت همیشگی، اولین حرکت صبح‌گاهی‌ام، بررسی کردن رایانامه‌هایم (ایمیل) بود. آنتن بی‌سیم (وایرلس) گوشی را روشن کردم، خبری از شبکه نبود. تعجب نکردم، چون قبلاً هم چنین چیزی رخ داده بود که موقتاً برای دقایقی ارتباط با شبکه قطع شده باشد. بلند شدم و دست‌وصورتم را شستم. صبحانه خوردم و بازهم اینترنت را روشن نمودم، ولی خبری از شبکه نبود که نبود. لباس‌هایم را پوشیدم که به دانشگاه بروم. در حین خروج از منزل، به‌خودم گفتم یکبار دیگر چک کنم، شاید وصل شده باشد. در همین حین که راه می‌رفتم و با گوشی‌ام ور می‌رفتم، به نزدیک گوشی تلفن منزل رسیدم که متوجه شدم روی صفحه نمایشگر آن پیامی نوشته است که قبلاً این پیام را ندیده بودم.

دقت کردم و متن را خواندم، نوشته شده بود “Check tell line” یعنی خط تلفن را بررسی کنید. گوشی تلفن را برداشتم و متوجه شدم که گوشی اصلاً بوق آزاد ندارد. به خودم گفتم پس محبوب ما (اینترنت) به این دلیل است که از صبح به ما رخی نشان نداده. برای لحظاتی، دل آشوبه شدم که خدایا اینترنت قطع شده، نکند کسی ایمیل مهمی در این فاصله برایم ارسال کند یا کرده باشد که نتوانم به‌موقع آنرا ببینم. با چند تماس از طریق گوشی موبایل، شماره‌ایی پیدا کردم که مشکل را با آنها در میان بگذارم. تلفن گویا پاسخ داد و گفت شماره‌تان را اعلام کنید و شماره همراه‌تان را نیز وارد نمایید. بعد از طی شدن این مراحل، اُپراتور به بنده گفت که “خط شما در حال رفع خرابی است و لطفاً بعداً تماس بگیرید”.

دو روزی گذشت و نداشتن اینترنت در منزل به روح و مغزم فشار آورد. روز سوم در محل کار از طریق یک تلفن ثابت با مرکز مخابرات شهر تماس گرفتم و تصمیم داشتم که به‌قولی کلی به مسئول این بخش پرخاش کنم که “این چه سیستمی است که شما به راه انداخته‌اید، آیا نمی‌توانستید این مسخره‌بازی‌هایتان را دو روز قبل به ما از طریق پیامک یا تماسی تلفنی اعلام کنید تا ما خاکی بر سرمان بریزیم، کجاست حقوق مصرف کننده”. ذهنم درگیر این تفکرات بود که ناگهان شخصی در آن سوی خط به تماس بنده پاسخ داد و بنده شروع کردم به گفتن مشکل پیش آمده. ایشان بعد از اینکه مطالب من تمام شد، چیزی گفت که نه تنها آب سردی بود بر تمام جانم، بُهت عجیبی نیز کل وجودم را پُر کرد. ایشان فرمودند که “کابل‌های تلفن را سرقت کرده‌اند و آنقدر این مشکل در سطح شهر شایع شده که تقریباً از کنترل خارج شده. هنوز خرابی‌هایی که دوهفته پیش به دلیل سرقت کابل بوجود آمده، رفع نشده، چون سارقین بخشی از کابل‌ها را می‌برند و ما نمی‌توانیم آنها را وصله‌پینه کنیم، مجبوریم کل کابل‌های خطوط را تعویض نماییم“.

از پاسخ‌دهنده تشکر نمودم و گوشی را قطع کردم. نه تنها خودم را خالی نکردم، بلکه پُر تَر هم شدم و ذهنم آشوبی شد از افکار منفی و هجوم نظرات بزرگان و مسئولین کشور. به یاد صحبت یکی از دوستان، آقای شهریار زرشناس (که از راست فکران هستند) افتادم که در یکی از مصاحبه‌های خود ایران را “سرزمین تشییع و امام زمان (عج)” معرفی کرده بودند. به خودم گفتم چطور می‌شود که در سرزمین امام زمان، ملت حتی به کابل‌های تلفن هم رحم نمی‌کنند؟ به خودم گفتم “ای محمد، عنقریب دورانی خواهد رسید که شب هنگام در بستر هستی و دزد حتی بالش زیر سرت را نیز خواهد برد”. بنظر شما در این شرایط آیا آدم می‌تواند مثبت باشد و به دید خوب به موضوع بیاندیشد؟ من که نمی‌توانم. شما را نمی‌دانم. مسئولین را نمی‌دانم. علما را نمی‌دانم. دشمنان را نمی‌دانم، حتی دزدان را هم نمی‌دانم که آیا از این شرایط راضی هستند یا خیر.

نمی‌دانم چقدر دیگر باید پیش برویم و بدبختی ملّت را ببینیم، اما کماکان رویه‌ی گذشته را تکرار کنیم. به یاد دارم که در یکی از خطبه‌های نماز جمعه در شهر، امام شهرمان فرمودند “یکی از راه‌های برون‌رفت از این مشکلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، تقویت حوزه‌های علمیه است و همگی تکبیر گفتند”. به خودم گفتم تقویت حوزۀ علمیه چه ربطی به مثلاً قطع شدن تحریمات آمریکا دارد؟ چه ربطی به دزدی‌ها و اختلاس‌های میلیاردی دارد؟ … که مجدد امام فرمودند اگر حوزه‌ها تقویت شوند، معنویت در سطح کشور گسترش می‌یابد و تمام مشکلات‌مان حل می‌شوند و باز هم افراد تکبیر سر دادند. اما من نتوانستم باز هم با این نظریه ارتباط برقرار کنم. به نظر بنده در این چهار دهۀ بعد از انقلاب آنقدر که به آرمان‌های انقلاب و اسلام توجه کردیم، به ملت و ملیت‌مان توجه نکردیم. به این فکر نکردیم که امثال خاوری‌ها که با چفیه در صفوف اول نمازهای جماعت حاضر می‌شوند، شاید فقط ژست مسلمانی دارند و در حال تخریب و ضربه زدن به این کشور و ملت هستند. یا خانم‌هایی که با چادرهای مشکی و با حجاب کامل، در کلیدی‌ترین پست‌ها یا در کنار بانفوذترین افراد روزگار، حضور داشتند و ناگهان می‌شنویم که فقط چند میلیارد یوروی ناقابل، زیر چادرها پنهان کردند و رفتند. حالا، چادر را نیز از سر باز کردند و می‌نوشند بسلامتی عوام‌فریبی‌شان. یا علمایی که عوض اینکه چاره‌جویی کنند برای کم کردن قیمت گوشت، پیشنهاد می‌دهند که اگر بشود و لازم باشد، گوشت گوسفند را حرام اعلام خواهیم کرد.

آنقدر هیزم این آتش را زیاد کردیم که روشن‌فکرانمان را هم در آن سوزاندیم. دکتر شریعتی را مثال بزنم که همگی ما گمان می‌کنیم، تنها کسی که اسلام، تشییع و دین را فهمید، او بود. اما ایشان در یکی از آثارشان فرمودند که “برای مصونیت از میکروب غرب‌زدگی و برای نیرومند شدن در برابر هجوم ارزش‌های عقلی، مادی و فردی غرب، خود را با حکایات مثنوی واکسینه کرده‌ام” و یا در جایی دیگر فرمودند “آزادی، دموکراسی و لیبرالیسم غربی چونان حجاب عصمت به چهره فاحشه است”. این تصویری بود از غرب که روشنفکرانمان، به ما دادند و از غرب برای ما سرزمینی را به تصویر کشیدند که فقط در آن تنها چیزی که جریان دارد، فساد است و فساد و فساد. حال که اندکی بزرگ‌تر شدیم، چند جلد کتاب خواندیم و چند سفر رفتیم، متوجه شدیم که ای دل غافل، غرب تنها سرزمین مفسدین نیست، البته سرزمین آمال و آرزوها هم نیست، ولی قطعاً آنگونه که بزرگان و روشن‌فکرانِ ما به ما آن را شناساندند، نیست. غرب هزار دست‌آورد برای بشریت داشته که ما گمان می‌کردیم که می‌توانیم تنها با نسخهٔ اسلام و دین و بدون یاری گرفتن از حس ملی‌گرایی و وطن‌پرستی، از تمام دست‌آوردها و تکنولوژی‌های آنها پیشی بگیریم. اما نشد و این روزها مردم را می‌بینیم که حتی به سیم‌های تلفن هم رحم نمی‌کنند، قطعا عوامل اسرائیل و آمریکا که نیامده‌اند کابل تلفن ما را بدزدند. باور کنید، به‌زودی مسئولین ذی‌ربط پشت تریبون‌ها خواهند رفت و با لبخند همیشگی‌شان خواهند گفت “سیم‌ها را می‌برند که سینی از سفرۀ هفت‌سین‌شان در هنگامۀ عید جور شود”.

گِلۀ بنده از امثال شریعتی‌ها تنها این است که چرا به ملت از نحوۀ دست‌یابی غربی‌ها به این همه رفاه اجتماعی، فناوری، عدالت اجتماعی، انسانیت و بسیاری از مزایای دیگرش نگفتید؟ چرا به مسئولین آن زمان ما یاد ندادید که سیستم اقتصاد را تنها با نفت به پیش نبرند. شما که در فرنگ تحصیل کرده بودید و دیده بودید آنها چه برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای آینده جامعه‌شان دارند. چرا نگفتید و فقط یک نسخه برایمان پیچیدید و نوشتید و گفتید؛ غرب فاسد است و ما باید مدینه فاضله‌ای بر مبنای دین نبوی و عدل علوی تاسیس نمائیم. همهٔ سیستم‌ها معیوب و فاسد هستند، فقط سیستمی که ما می‌گوییم کامل، سالم، عادل و خلاصه همه‌چیز تمام است.

نمونه‌ای دیگر از افرادی که در اثر میدان دادن به ایدئولوژی دینی، ظهور و بروز کردند؛ جناب آقای حمیدرضا احمدآبادی معروف به بسیجی دهن‌گشاد است. ایشان حتی برای شخص اول مملکت، یعنی رهبری نیز خط و نشان کشیده‌اند و در یکی از مصاحبه‌هایی که با شبکهٔ بی.بی.سی. داشتند، فرموده‌اند که “خدای ناکرده، اگر رهبری بخواهد دستِ دوستی به‌سمت آمریکا دراز کند، جوی‌ها ایران پُر از خون خواهد شد”. البته ایشان هر کسی را که در تیررس افکارش قرار بگیرد و اندکی با اصول ایشان مغایرت داشته باشد، تهدید کرده و می‌کند که این امر کاملاً با اصول اساسی مدنیّت در جوامع مغایرت دارد. به‌ عقیدهٔ این حقیر، هنگامی که اولویت‌های ملی به شعائر دینی تبدیل شوند، چنین پدیده‌هایی فراوان ظهور خواهند کرد که در دراز مدت به نفع هیچ‌کس نخواهد بود، مگر دشمنان این مرزوبوم.

چرا حافظه تاریخی‌تان ضعیف شد و امثال مـَزدک‌ها در تاریخ این کشور را فراموش کردید (توصیه می‌کنم که داستان مزدک و نحوه سواستفاده او را از جایگاه دینی‌اش بخوانید) که حتی زنان را هم در این کشور، مشترک اعلام کرد و بجایش، وعده بهشت داد. ما حاکمیت سکولار (جدایی دین از حاکمیت) را نمی‌خواهیم، ولی غرق در ایدئولوژی شدن را هم نمی‌پسندیم. این‌گونه تند رفتیم که این‌روزها اگر به یک جوان بگویی “عزیزم، پسرم، دخترم گرفتار شدی، برو وضو بگیر دو رکعت نماز بخون” میدانید بمن چه خواهند گفت؟ “شما اینقدر خواندید، وضعتون اینه“. من بمیرم بهتر است از این جواب که هیچ دفاعی نیز در برابرش ندارم و حتی نمی‌دانم این عزیزان را به چه کسی باید ارجاع بدهم تا آنها بتوانند، نصیحت و مشاورۀ درستی به ایشان بدهند.

دقیقاً یک هفته قبل از داستان خرابی تلفن، شبی از بیرون که به منزل بازمی‌گشتم، فردی را دیدم که در حال جمع کردن هرچیز بازیافتی در بین آشغال‌های انباشته شده در مقابل درب منزل بود. این دوست عزیز ما، موتوری را که حاوی کیسه‌های بسیار کثیف و پر از زباله بود، در جلوی ورودی پارکینگ گذاشته بودند. یک لحظه خواستم که شیشه ماشین را پائین بکشم و فریادی بر سرش بکشم که “ای مرتیکه، موتورت را بردار”. اما ناگهان وجدانم از درون نهیبی به بنده زد که ای ابله، او در حال پر کردن سفره خانه‌اش است و خدا می‌داند که چند فرزند دارد. از خودم خجالت کشیدم. آن بنده خدا تا متوجه من شد، موتورش را حرکت داد و کلی از من عذرخواهی کرد. به خودم گفتم خداوندا، ببین شعور یک استاد دانشگاه در این مملکت را و آنرا با شعور یک آدم گرفتار و معمولی (البته از دید دیگران) مقایسه کن، از نحوۀ عذرخواهی‌اش مشخص بود که آدم به‌اصطلاح خانواده‌داری است.

ماشین را داخل پارکینگ گذاشتم و به بالا رفتم. لباس‌هایم را تعویض کردم و تقریباً ده دقیقه‌ایی گذشت. الهام (همسرم) گفت “محمد برو یه بیسکویت بگیر بیا چایی بزارم، بخوریم”. مجدد شال و کلاه کردم و رفتم. وقتی که درب خروجی ساختمان را باز کردم، این‌بار زن مسنی را دیدم که در آشغال‌ها در حال جمع کردن وسایل بازیافتی است. از روی ناراحتی، دقیقاً حس کردم که کسی قلبم را با دستانش فشرد. به فاصله چنددقیقه، دو زباله‌گرد دیدن، وحشتناک است. با پای پیاده به فروشگاه رفتم و خرید کردم. تقریباً ده دقیقه‌ایی طول کشید و در حین بازگشت به اتفاقات می‌اندیشیدم. به جلوی درب پارکینگ رسیدم باز هم همان زن را دیدم که تازه کارش تمام شده و در حال رفتن بود. یک کیسه پر از مواد مختلف را روی سرش گذاشت و یک کیسه بسیار بزرگ دیگر را به دستانش گرفت و رفت تا باز هم کپه‌ایی از زباله‌ها بیابد و روزی‌اش را جستجو کند، اما از دور که به‌صورتش نگاه کردم، متوجه شدم خسته و غمگین است و تاحدودی ناامید.

باز هم به خودم گفتم خدایا، چرا اینقدر این افراد زیاد شدند و این طفلکان به چه درجه‌ایی رسیده‌اند که حاضرند در آشغال‌های دیگران پرسه بزنند که شاید سفره‌شان پُر شود. از خودم و همه آنهایی که در این جامعه به اصطلاح علامهٔ دهرند و دستی بر آتش نیز دارند، متنفر شدم. دقیقاً دیدم که ما مترسکی بیش نیستیم و تنها کاری که از دست‌مان برمی‌آید این است که قلم به‌دست بگیریم و بنویسیم و بگرییم بر حال زار این ملت که هیچ کسی به فکرشان نیست. همه تنها به فکرِ کندن و بردن از این خاک و ملتش هستند. البته هستند عزیزانی که تمام وجودشان خدمت است و میهن، اما چه سود که در بین گرگ‌ها، زندگی کردن ساده نیست و تو نیز بعد از مدتی باید گرگ شوی تا زنده بمانی.

هجوم افکار به ذهنم، مطلب یکی از رجال را برایم تداعی نمود. ایشان در یکی از سخنرانی‌هایشان فرموده بودند”ما آدم ملی نمی‌خواهیم، ما فقط مُسلم می‌خواهیم”. آنقدر همه‌جا را پُر کردیم از مسلم که این شد که ای‌ کاش نمی‌شد. از طرفی، مدتی پیش یکی از سایت‌های خبری ما به نقل از یک مقام آگاه مطلبی را در مورد اینکه ابرقدرت‌ها نقشه دارند که خاورمیانه را به 14 کشور تجزیه کنند مطالعه کردم. در پایان این مقاله پنج پیشنهاد از سوی نویسنده که وابسته به حاکمیت است، نوشته شده بود که بند اولش به این شرح است “تقویت حس ملی‌گرایی در بین ایرانیان” ناگهان تناقض وجودم را فراگرفت. متوجه شدم که این مطلب کاملاً با فرمایشات آن عزیز در پشت تریبون در تناقض است. دوست ما، فقط مسلم‌ها را پیشنهاد کرده بودند ولی نویسنده مقاله، اولین مورد را افزایش و تقویت ملی‌گرایی و وطن‌پرستی برای بُرون‌رفت از مشکلات و عدم تجزیه شدن کشور بیان کرده بود. خلاصه این‌روزها نیز از این یک بام و دوهوایی‌ها زیاد می‌بینیم و می‌شنویم. مثلاً جناب ظریف، خودشان از طریق اینستاگرام، استعفاء می‌دهند، صبح بیدار می‌شویم و می‌شنویم که سخنگوی دولت می‌گوید “ایشان استعفاء ندادند و این توطئه دشمن است”. ای بابا، این دیگر چه ربطی به دشمن دارد. چه کسی باید هماهنگی را بین شما ایجاد کند؟ لطفا بما نیز بگوئید تا به ایشان کارت زردی بدهیم تا اندکی دلمان، برای مدتی تسکین یابد.

مخلص کلامم این است که عزیزانم، وحدت کلمه و ایران، تنها چیزهایی هستند که باید در روند کشورداری حاکم باشند، نه چیز دیگر و کس دیگر و کشور دیگر. تنها و تنها و تنها ایـــران و ملّت شریفش باید مهم باشند. بدانید این روزها سفره‌های برخی از هموطنانمان، از جنس کابل‌های تلفن و مواد بازیافتی در آشغال‌های دیگران است. تمام آنها که به کابل‌های تلفن رحم نمی‌کنند، فقط معتادان و یک عده دزد به‌اصطلاح، بی‌سروپا نیستند، باید قبول کنیم در سوی دیگر قصه و ماجرا، پدرانی هستند که برای فرزندانشان، قهرمان محسوب می‌شوند. پدرانی که جبر زمانه، آنها را به این پَلشتی‌ها کشانده است. عزیزانم، با یک دست دو پرچم را بالا نبرید و فقط پرچم ایران را با تمام وجودتان به اهتزاز درآورید. فکری به‌حال سفره‌های هموطنانم کنید تا مجبور نشوند، کابل‌های منزل ما را سر سفره‌هایشان ببرند.

پی‌نوشت: تقریبا واپسین دقایق مورخ ۱۶ اسفند ماه، کابل تلفن در محلهٔ ما ناپدید شد و مجدد به همت عزیزان در ۲۳ همین ماه، تنها یک روز بعد از انتشار این متن، وصل گردید.

مادربزرگ مسنی دارم که معمولا ماهی یکبار ایشان را به مرکز بهداشت برده که چک‌ها و تست‌های پزشکی را برایشان انجام دهند. چندی پیش بعد از مراجعه به این مرکز درمانی، پزشک معالج پیشنهاد کردند که چون ضربان قلب ایشان امروز خوب نیست، برای گرفتن نوار قلب به بیمارستان بروید. به اورژانس بیمارستان مراجعه کردیم. حدودا ده نفری مریض در صف ویزیت دکتر اورژانس بودند. اما بعد از گذشت چند دقیقه متوجه شدیم که آقای دکتر، در اتاق خودشان حضور ندارند و برای شرکت در جلسه‌ای در سطح بیمارستان تشریف برده‌اند. مدتی هنگ کرده بودم که چرا پزشک اورژانس باید محل کار خود را ترک کند؟ آیا آن جلسه از ویزیت بیماران اورژانسی مهم‌تر است؟

خلاصه، بعد از گذشت چند دقیقه، جناب دکتر تشریف آوردند و بالاخره نوبت مادربزرگم شد. آقای دکتر طبق معمول، اول فشارسنج را به دستان ایشان وصل کردند و در حال اندازه‌گیری فشار بودند که موبایلشان زنگ خورد. این صحنه برایم بسیار جالب بود. دکتر عزیزمان، تلفنی در حال معامله یک ملک در خارج شهر بودند و چند دقیقه‌ای کلا از حال و هوای مریض و بیمارستان خارج شدند و مدام در مورد متراژ، چشم‌انداز، مزایا و معایب ملک و هزار موضوع دیگر صحبت کردند و بالاخره بعد از گذشت چند دقیقه رضایت دادند و مکالمه را به پایان رساندند.

اصلا با مقوله‌ای بنام وجدان کاری و توجه به مریض، آنهم از نوع اورژانسی، کاری ندارم. در این نوشتار قصد دارم تصویری از زندگی افراد به اصطلاح تحصیل کرده و افراد متمول و سرمایه‌دار را آنگونه که دیده‌ام و شنیده‌ام، ارائه دهم که همگی آنها در چیزی مشترک هستند که بزودی آنرا خواهم گفت و برداشت خودم را از برتری با بدتری علم یا ثروت بیان خواهم نمود.

توجه کنید که بحث من در این نوشتار، جامعه پزشکی یا جامعه شغلی خاص دیگری نیست، عموم افراد در جامعه را مد نظر دارم، بخصوص دو قشر تحصیل‌کرده و بازاری متمول. بهتر است که قبل از بیان نکته اصلی، درآمد و حقوق متوسط چهار قشر متفاوت شغلی در کشور را بیان کنم.

در بین پزشکان، عده‌ای به تخصص در رشته‌ای خاص می‌رسند و به عضویت هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی درمی‌آیند و عده‌ای هم وارد دنیای طبایت می‌شوند و مطب باز می‌کنند، بیمارستان می‌روند و ویزیت در منزل را هم انجام می‌دهند. عده‌ای هم به رشته‌های غیرپزشکی وارد شده و بعد از اخذ دکتری تخصصی به عضویت هیات علمی دانشگاه‌های غیرپزشکی در آمده‌اند، همانند بنده که در رشته‌های علوم پایه وارد شده‌ام. عده‌ای نیز اصلا از ابتدا درس درست و حسابی نمی‌خوانند ولی وارد دنیای بازار آزاد شده و برخی از آنها، این روزها به جایی رسیده‌اند که متوجه شده‌ام، ماهیانه 550 میلیون درآمد دارند (طبق فرمایشات خودشان و برآوردهای اولیه)، بیشتر معاملات را هم تنها از طریق تلفن انجام می‌دهند. اما متوسط درآمد یک استاد هیات علمی در یک دانشگاه غیرپزشکی تقریبا 5 تومان است (البته این درآمد ابتدای کار است و به مرور زمان بیشتر می‌شود). متوسط درآمد یک استاد هیات علمی دانشگاه‌های پزشکی تقریبا 10 تومان می‌باشد. متوسط درآمد یک پزشک که وارد بازار داغ طبابت شده و تقریبا هم کارش گرفته 100 تومان است (البته در شهرستان‌های کوچک نمونه‌هایی از دکترانی را دیده‌ام که دریافتی ماهیانه‌شان تنها از بیمارستانی که کار می‌کنند بدلیل عمل‌های متعدد، حدود 250 تومان است). مثال بازاری عزیزمان را هم که در بالا به میزان درآمدش اشاره شد. البته همگی بازاریان عزیز اینگونه نیستند، اما این شخص مورد نظر آرزوهای جالبی داشت که برایتان خواهم گفت.

برویم سر موضوع اصلی که علم بدتر است یا ثروت و چرا. اگر یک پزشکی که عضو هیات علمی دانشگاه‌های پزشکی شده با یک پزشکی که وارد طبابت شده بنشیند و گپ بزنند، عموما دکتر عضو هیات علمی این جمله را خواهد گفت “من اشتباه کردم وارد دانشگاه شدم و به این چندرغاز حقوق با اینهمه مسئولیت و دغدغه تن دادم. کاشکی همون چند سال پیش که درسم تموم شد مثل تو میرفتم برای خودم مطب میزدم و شروع می‌کردم به پول پارو کردن. خودم آقای خودم بودم. هر وقت عشقم ‌کشید می‌رفتم، هر وقت عشقم می‌کشید می‌اومدم”. پزشک دومی سری تکان می‌دهد و می‌گوید بلی، ایکاش اینکار را می‌کردی. اما پزشکی که در دنیای روزمرگی و تکراری طبابت غرق شده اگر با یک دوست دیگر بنشیند به او خواهد گفت “کاشکی میرفتم دانشگاه و دنبال تدریس و تحقیق بودم. خسته شدم از اینهمه مرض و مریض. احساس پوچی دارم، زندگیم هیچ چیز جالبی نداره، همه چیز برام تکراری شده. دیگه پولم مثل قدیما حال نمیده”. سپس سیگارش را روشن می‌کند و پکی عمیق بر سیگار می‌زند. انگار سیگار بخشی از وجودش شده. انگار سیگار تنها چیز و کسی است که او را درک می‌کند.

وقتی اساتید دانشگاه‌های غیرپزشکی دورهم جمع می‌شوند، مدام از شرایط اقتصادی می‌نالند و خودشان را با اعضای هیات علمی پزشکی مقایسه می‌نمایند که تقریبا حقوقشان دو برابر است. مدام می‌گویند “لعنت به این زندگی، ایکاش ما هم آنموقع با آن وضعیت درس خواندن خوبمان می‌رفتیم پزشکی و الان پول پارو می‌کردیم. چرا ما نمی‌تونیم ماشین قد بلند (شاسی بلند) بخریم و سوار شیم و حالشو ببریم”. و از همه جالب‌تر وقتی با بازاری عزیزمان می‌نشینی که حتی نمی‌تواند برخی از لغات را تلفظ کند (مثلا عمرا ایشان بتواند کلمه سوئیفت را تلفظ نماید) می‌شنوی که او هم غرولند می‌کند و می‌گوید “لعنت بر روح پدرم که نگذاشت درسم را تمام کنم و درس بخوانم. من دوست داشتم معلم یا استاد دانشگاه بشوم. این زندگی همش چرت و پرت هست. من اهل فضل و کمالات بودم ولی نگذاشتند که بشوم. از این بازار که از صبح تا شب باید هزار تا دروغ ببافم و تحویل ملت بدم، خسته شدم”. آن مثال پزشک اورژانس ابتدای نوشتار هم که در اورژانس بیمارستان، مشغول معامله ملک بود، سر جای خودش. احتمالا او هم از طبابت خسته شده و یا اینکه به سراغ شغل دوم رفته و دلال ملک و زمین شده است. بهرحال پول دارد و این دلیل مهمی می‌شود برای نادیده گرفتن یک مریض اورژانسی، توجه کنید، پول. آخر چرا هیچ‌کس این روزها در جامعه ما از شرایط‌اش راضی نیست و کارش را درست و باوجدان انجام نمی‌دهد؟ هر روز ظاهرا سرکار می‌رویم، اما ذهن و روح‌مان جای دیگری است.

اما آیا می‌دانید آن پزشکان عزیزمان که ماهی 100 تومان درآمد دارند، چرا باز هم می‌دوند و مدام و مرتب عمل می‌کنند؟ دلایل متعددی دارد، اما تنها یکی از آنها را ذکر می‌کنم. پزشک به خودش می‌گوید من آنهمه از عمرم را سختی کشیدم و وقت و جوانی‌ام را صرف تحصیل کردم، شخصی که سواد تلفظ برخی از کلمات را ندارد، در ماه 550 میلیون درآمد دارد و هیچ استرسی هم ندارد، پس چرا من با آنهمه استعداد نباید حداقل درآمدم نزدیک به او باشد؟ پس باید تا جوانم و می‌توانم و دستانم به لرزه نیافتاده عمل کنم و پول جمع کنم.

مثال جالبی از این پزشکان عملی برایتان می‌آورم، یعنی پزشکی که از صبح تا شب در اتاق عمل است. حدودا چهار سال پیش خواهر کوچکم تصمیم گرفته بود که بینی‌اش را عمل زیبایی کند. در آن زمان من در تهران مشغول تحصیل بودم. به روشنی به یاد دارم که شب ساعت 10 با مادرم تماس گرفتم و پرسیدم آیا عمل شدند، فرمودند خیر، در صف انتظار برای رفتن به اتاق عمل هستند. ساعت 11 زنگ زدم همین را گفتند. ساعت 12 همین. ساعت 1 بامداد همین، تا بالاخره دکتر عزیزمان بعد از عمل نمودن 10 مورد دیگر به خواهر بنده رسیدند و ایشان را در 2.30 بامداد عمل کردند. خدا را شکر که در کشور عزیزمان همچنین سیستمی داریم که به یک راننده اتوبوس یا کامیون اجازه نمی‌دهد روزی بیشتر از چند ساعت رانندگی کند، ولی با چنین پزشکانی هیچ‌کاری ندارد و نظارت کلا تعطیل است. آخر عزیز من ساعت 2.30 بامداد چه تمرکزی برایت باقی مانده که اقدام به عمل بسیار مهم، ظریف و خطرناک زیبایی بینی می‌کنی؟ آخر چرا؟ آیا همه درد دکتر عزیزمان در این داستان، پول است؟ یا نه دغدغه اصلی ایشان خدمت به همنوع در جامعه می‌باشد؟ کدامیک درست است؟ بنظر می‌رسد این دکتر عزیزمان هم کمبودی دارد که به آن اشاره خواهم کرد.

مثالی از یک قاضی برایتان بیاورم. حدودا دو سال قبل به دلیل یک موضوع حقوقی، بحث فروش ملک مادربزرگم، به یکی از شعبات دادگستری مراجعه کردم. بعد از ورود به اتاق جناب قاضی و عرض سلام، چون اولین بارم بود که قرار بود یک قاضی را از نزدیک ببینم و انتظار داشتم هم‌اکنون یک انسان وارسته، پخته و سرد و گرم چشیده ایام با من صحبت خواهد نمود، از شوق و هیجان به وجد آمده بودم. اما خیلی طول نکشید که فهمیدم این توقعاتم، همه کشک بود. جناب قاضی عزیزمان، حتی سرش را هم بالا نکرد تا بنده را ببیند و جواب سلام مرا دهد. در حال نوشتن مطلبی روی کاغذ بودند که بعد از تمام شدن، پرونده را از بالای میز، چون میز ایشان نسبت به مکانی که بنده قرار داشتم اندکی بالاتر بود، به سمت من پرتاب نمودند تا من هم امضا کنم. آه از نهادم بلند شد که همچنین کسی در حال قضاوت هست که اولین اصول برخورد انسانی و مدنی را بلد نمی‌باشد. درود بر قوه قضاییه با این قضاتش. البته این قاضی نیز در زندگی کاری‌اش به عقیده بنده کمبودی دارد.

بازاریان را که دیگر نگو. دوست عزیزمان، چند خانه ویلایی و آپارتمانی در ایران و ملکی نیز در خارج از کشور دارد. حساب بانکی‌اش پر است. چند دهنه مغازه دارد. در حال ساخت و ساز است. چهار تا ماشین قد بلند و قد کوتاه دارد. خلاصه آنقدر پول و سرمایه دارد که تا روزی که زنده است اگر بخورد و بخوابد تمام نمی‌شود. ولی این عزیزمان هم اگر بنشینی و گپی با او بزنی، چنان تنش و اضطرابی دارد که غیر قابل باور است. می‌گوید “نمی‌دانم دلارهایم را کی بفروشم. می‌ترسم که ارزون شه؟ یه ویلا تو بابلسر است می‌خوام بخرم. ولی چنین است و چنان است” خلاصه آنقدر این سرمایه‌دار عزیزمان، سرشار از تنش و اضطراب است که این سئوال به ذهنت خطور می‌کند، این دوست عزیز ما کی می‌خواهد از این همه پول استفاده کند؟ دقیقا چقدر دیگر باید جمع کند تا راضی شود و به آرامش برسد؟

قطعاً شما از این نمونه پزشک‌ها، معلمان، قضات، رجال سیاسی، بازاری و … در جامعه، بسیار بیشتر از بنده دیده‌اید. همه این عزیزان و حتی هزاران مثال دیگر را برایتان می‌توانم بیاورم که در یک نکته و نقطه با هم مشترک هستند، آنهم، نداشتن حس رضایت از زندگی. بنظر شما علم و ثروتی که این حس خوب را به شما ندهد، چه ارزشی دارد؟ بنده که نتیجه می‌گیرم، این روزها دیگر نه علم خوب است و نه ثروت. همه گم‌کرده‌ای داریم و آن حال خوب و رضایت است. آنقدر انسان‌های مختلف، با شرایط مختلف و متفاوت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را دیده‌ام که رضایت نداشته‌اند که این در ذهنم نشست و نهادینه شد، مشکل کار ما حس رضایت است که الحمدالله اکثرمان نداریم. نه علما در این روزها در کشور ما حالشان خوب است و نه ثروتمندان، همه فقط می‌نالند و از زندگی ناراضی هستند.

اما خیلی به این می‌اندیشم که این حال خوب را چه کسی باید به من نوعی در جامعه بدهد؟ حاکمیت یا خودمان؟ چرا زمانی گمان می‌کردم که علم تنها نسخه‌ی خوشبختی برای من و جامعه است، ولی چند صباحی از عمرم گذشت و فهمیدم آن جمله فریبی بیش نبود و ثروت حرف آخر را می‌زند، ولی باز هم گذشت و متوجه شدم، ثروت هم نسخه خوب و نهایی نیست، اگر اینگونه می‌بود باید ثروتمندان حالشان خوب باشد که نیست. مهمترین و بهترین چیز برای زندگی داشتن حس رضایت است. اینکه با کمترین امکانات و هر چیزی که در زندگی‌مان داریم، خوش باشیم و مدام به نداشته‌هایمان نیاندیشیم. درست است که مسائل اقتصادی این روزها برای کسی رمقی بجای نگذاشته، ولی باز هم می‌شود و می‌توانیم خوش باشیم. مگر قرار است چند روز، ماه یا سال دیگر عمر کنیم؟ درست است که برای روز پیری باید اندوخته‌ایی داشته باشیم، اما این به این معنی نیست که تا جوانیم، همانند حیوانات بارکش، فقط کار کنیم و کار کنیم و کار کنیم، آنهم بدترین نوع از کار کردن، کار کردن توام با نارضایتی. باور کنید حیوانات بارکش، مطمئن هستند که بعد از رسیدن به مقصد و به زمین گذاشتن بار، غذایی به ایشان خواهند داد و استراحت خواهند کرد. برای همین هم غرولند (عَرعَر) نمی‌کنند و با دل‌خوش بار را می‌کشند. اما برخی از ما انسان‌ها هم بار را می‌کشیم، هم غرولندمان را می‌کنیم و هم در پایان ناراضی هستیم. این دیگر چه گونه جانداری است، من نمی‌دانم.

بنظر بنده اگر بخواهیم مسئولینِ نداشتن این حس رضایت را بیابیم، شاید بخش اعظم آن حاکمیت باشد که نتوانسته ارزش‌گذاری درستی در جامعه انجام دهد، که هر کس به فراخور موقعیت شغلی‌اش، احساس مهم‌بودن و مفید‌بودن داشته باشد و کارش را درست و باوجدان انجام دهد. شاید از این طریق آن حس رضایت بعد از مدتی بر افراد غالب شود و افراد صرفا بر مبنای حقوق دریافتی برای خودشان در سطح جامعه ارزش‌گذاری نکنند و مدام از صبح تا شام بدنبال پول ندوند. به عنوان مثال هر سال روز معلم، آنقدر از رسانه ملی راجع به معلمان و شغل با اهمیت‌شان می‌شنویم که حد ندارد، مدام می‌گویند معلمی شغل انبیاست. اما فردای روز معلم، دیگر همه چیز تمام می‌شود و فقط در حد همان شعار و نمایش ‌تلویزیونی همه چیز تمام می‌شود. باز هم معلمان می‌مانند و هزاران مشکل گوناگونِ اقتصادی‌شان و عدم رضایت از جایگاه خود در جامعه. اما خیلی تصادفی (؟!؟!)، ثروتمندان تمام کارهای اداری‌شان در اولین فرصت انجام می‌شود. همیشه هم در جامعه ما، همه چیز به نفع آنهاست. مثلا چه دلار گران شود، چه ارزان، آنها سود می‌کنند. مالیات نمی‌دهند و زور دولت هم به ایشان نمی‌رسد. پس انگار دولت مقصر است که توجه همه را به سمت انباشت نامحدود پول جمع کند، در عوض برای معلمان فقط چند شعار ارزان بدهد و برود تا سال آینده. منظورم این است که این فرق‌گذاشتن‌ها باعث عدم ارزش‌گذاری صحیح برای زندگی مناسب در جامعه ما می‌شود که اولین پی‌آمدش نارضایتی عمومی افراد در جامعه از وضعیت زندگی‌شان است.

نکند این ‌موضوع ریشه فرهنگی در ایران‌مان دارد و به حاکمیت ربطی ندارد؟ خلاصه من نمی‌دانم و این ندانستن و عدم شفافیت، حس بدی را به من القاء می‌کند. البته پول دراینروزها و در طول تاریخ کارهایی کرده که شاید ملت حق دارند، با هر سطح درآمدی باز هم ناراضی باشند و بیشتر بخواهند. این روزها اگر پول داشته باشی، می‌توانی مقداری به عده‌ای بدهی که هرکاری که دلت بخواهد برایت انجام دهند، از اذیت و آزار گرفته تا قتل، وحشتناک است. بازار امور مختلف جنسی هم این‌روزها، مخصوصا در پایتخت داغ داغ شده. پول میدهی و یک برده برای ساعتی برای خودت اجاره می‌کنی، بعد هر غلطی که خواستی با او می‌کنی، عجیب است. اما عده‌ای هم در طول تاریخ از پول برای رستگاری بهره برده‌اند. مثلاً فاحشه‌های قرن پانزدهم بعد از هم‌خوابی با مردان و گرفتن دستمزد اینکار، به کلیساهای کاتولیک می‌رفتند و برای خودشان آمرزش می‌خریدند. می‌گفتند، به این طریق اولا پولی کسب می‌کنیم و نیمچه لذتی می‌بریم و در آخر اندکی از خاک بهشت را هم برای خودمان با پول می‌خریم. البته چرا دور برویم. همین روزها در کشور عزیزمان، حاجی بازاری‌های مختلفی داریم که به شیوه‌های مختلف (احتکار، نزول و …) پولشان هر سال دو یا سه‌برابر می‌شود. بعد این عزیزان هر سال در برخی از ماه‌های سال قمری، به پخش نذورات در بین مردم اقدام می‌کنند و تمام مداحین شهر هم از این عزیزان تقدیر و تشکر بعمل می‌آورند و آرزوی بهشت برین برایشان می‌کنند. اینگونه این عزیزان پول بادآورده را به رستگاری تبدیل می‌کنند.

گمان می‌کنم بخشی از آن عدم رضایت، به خود افراد هم بستگی دارد. آنقدر غرق در کار و پول می‌شویم، که بعضی از روزها کلا خودمان را فراموش می‌کنیم. فراموش می‌کنیم ذهن و جسم ما نیاز به تفریح و استراحت دارد. فراموش می‌کنیم هر از گاهی از زیر بار مسئولیت پدری و همسری شانه‌خالی کنیم و مرخصی گرفته و مدتی را برای خودمان خوش ‌بگذرانیم. مدام از بچگی به ما آموخته‌اند که زن‌گرفتی/شوهرکردی و بچه‌دار شدی، فقط باید به خانواده‌ات فکر کنی. اما این چرند محض است. هر کسی با هر مسئولیت، جایگاه و عنوانی حداقل در سال باید دو یا سه‌ هفته‌ای را برای خودش خوش باشد و برود. آنقدر باید از محیط روزمرگی‌هایمان دور شویم و فاصله بگیریم که ذهن و جسم‌مان همه چیز را برای مدتی فراموش کند و آرام گیرد.

اما در این میان به عده‌ای واقعاً می‌توان حق داد. هرچقدر بندگان خدا می‌دوند، نیازهای اولیه زندگی‌شان هم تامین نمی‌شود، چه برسد به اینکه بخواهند چند صباحی برای خودشان بروند و تفریح کنند. اما برای من آن دسته از افراد جالب هستند که واقعا شرایط چنین زندگی‌ایی را دارند، علم و مدرک کافی، سلامتی و ثروت. اما همانند بدبختان فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی، غرق در روزمرگی و لولیدن در اطراف هستند و فقط اول و آخر حرفشان در زندگی عدم رضایت از دنیا، زندگی، دولت و ملت است. وقتی از دور زندگی‌شان را می‌نگری می‌گویی ایکاش من جای او بودم، ولی به محض نزدیک شدن به این شخص و چند دقیقه‌ای حرف زدن با او تازه می‌فهمی که چقدر بدبخت است و تو در مقابل او، با اینکه هیچ نداری، همانند شاه زندگی می‌کنی. مطالعه‌ات را می‌کنی، سینما می‌روی، ورزش می‌کنی، سلامتی، پدرت را برای درس نخواندن فحش نمی‌دهی، از اینکه پژو 206 داری و ماشین قد بلند نداری، ناراحت نیستی، برایت مهم نیست که لباس برند بپوشی یا نه، کارت را با وجدان انجام می‌دهی و عاشق کارت هستی و هزاران چیز خوب دیگر که در زندگی داری. درست است که داشتن پول و سواد کافی این روزها جزو ملزومات زندگی است، ولی بحث بر سر این است که ما نتوانستیم حد مورد نیازمان از این دو مقوله را بفهمیم و از آنها برای زندگی کردن بهره ببریم. ما دقیقا داریم زندگی می‌کنیم که پول درآوریم و مقاله چاپ کنیم و مدرک بگیریم. اما کی قرار است از آنها استفاده کنیم، نمی‌دانیم و متاسفانه کسی نیز به ما نیاموخت. جامعه و حاکمیت نیز کمکی بما نکردند، همه فقط در حال دویدن هستند. اینکه قرار است به کجا برسند را من نمی‌دانم.

دلیل بنده برای اینهمه نوشتن همین است. علم و ثروتی که حال خوب بما ندهد چه ارزشی دارد که بدنبالش برویم؟ پس دیگر نه علم خوب است و نه ثروت و نه حتی هنر. مثالش هم مهران مدیری است که تقریبا انتهای هنر سینما، بازیگری و طنزپردازی است. وقتی رامبد جوان از حالش پرسید، فرمودند “حالم خوب نیست. این روزها بشر در منحط‌ترین حد ممکن خود زندگی می‌کند، این دنیا دیگر ارزش زیستن ندارد” اگر قرار است که خودمان را بکشیم و پرفسور یا قارون زمان بشویم ولی باز هم از زندگی ناراضی باشیم، پس چرا بدنبال اینها برویم؟ همه تنها بفکر گذران عمر هستند. باید بدنبال چیزی برویم که حس خوب برای ادامه زندگی بما بدهد. باید یاد بگیریم و باور کنیم، هر که هستیم، در هر جایگاهی که هستیم و هر چقدر که علم و ثروت داریم، ما ارزشمندیم و زندگی حق ماست، نه مُردگی.

پس اگر روزی به فرزند خود، بخواهم از ماحصل این تجربیات اندکم از زندگی چیزی بیاموزم، قطعا به او نخواهم گفت که بنشین و درس بخوان تا علامه دهر شوی و من و مادرت بهت افتخار کنیم و به جایگاهی برسی که پول پارو کنی، دیگر علم و ثروت نسخه نهایی خوشبختی نیست. به او خواهم گفت، عزیزم، هر کاری را که در زندگی حس و حال خوب بهت می‌دهد انجام بده و زندگی را به معنی واقعی کلمه زندگی کن، نه اینکه فقط زنده باشی، بخوری، بخوابی، فخر داشته‌هایت را بفروشی و یا غصه نداشته‌هایت را بخوری. به او خواهم آموخت، از هر چه در زندگی داری استفاده کن و لذت ببر و برای رسیدن به خواسته‌هایت تلاش کن، اما خودت را نکش. آنهایی که خودشان را برای رسیدن به خواسته‌هایشان کشتند، این روزها از شرایط‌شان بیزارند و باز هم بدنبال آرامش جان می‌گردند.

پی‌نوشت:
در علم روان‌شناسی بحثی مطرح می‌شود که انسان‌ در هر موقعیت و جایگاهی از شرایط‌اش ناراضی است و مرتب بدنبال نداشته‌هایش است و چیزی که بنده به آن در این متن اشاره کردم تا حدودی شبیه به این نکته بود. اما به عقیده بنده شرایط اجتماعی امروز جامعه ما و حالات مختلف مردم بسیار فراتر از این نکته علمی است. کسی که درس خوانده، واقعا از اینکه درس خوانده ناراضی است. کسی که بدنبال پول رفته و به آن رسیده، باز هم ناراضی است، چون بیشتر و بیشتر می‌خواهد، در ضمن علاقمند است که خود را فاضل هم نشان دهد. این نارضایتی قطعا علتی فراتر از یک بررسی روان‌شناختی دارد و ظاهرا کاملا هم به جغرافیای زندگی ما مرتبط است. اولین بار که یک هواپیمای خارجی سوار شدم، رفتار ایرانیان که از بوفه هواپیما فقط شراب و وودکا می‌خریدند، کاملا معرف ایرانی‌ها بود. برداشتن حجاب که بماند. اولین بار که به مکه رفتم، عده‌ای شب هنگام از هتل خارج شدند و صبح بازگشتند، وقتی از ایشان سئوال کردم که کجا بودید، فرمودند «رفته بودیم جده، دیسکو» برایم غیرقابل باور بود. این‌روزها، ایرانی‌ها عمدا جنس ایرانی نمی‌خرند، دلشان از جای دیگر و کس دیگری پر است، اما آنرا سر تولیدکننده داخلی خالی می‌کنند و می‌گویند جنس ایرانی آشغال است، اما به محض اینکه در جلوی دوربین‌ها ظاهر می‌شوند، می‌گویند، “ما فقط جنس ایرانی می‌خریم”. اینهمه، دروغ، بی‌نظمی، بی‌قانونی و … واقعا عجیب است و باید فکری بحال این جامعه در حال اضمحلال (به عقیده بسیاری از اندیشمندان) کرد.
اخیرا پستی از وب‌سایت آقای دکتر عزیزافشاری خواندم که بسیار جالب و البته قابل تامل بود، اگر تمایل زیادی برای پزشک شدن دارید، حتما این پست را که یک پزشک متخصص نوشته است بخوانید،
چرا دکترها از حرفه خود خسته شده‌اند

ارادتمند
محمد فزونی